Šarganska Osmica
Geplaatst: zo 28 aug 2011, 12:26
Locomotief 83-760 bij de Zillertalbahn
In de korte tijd dat ik het GrootSpoorForum bezoek, merk ik dat er onder de IIm liefhebbers veel fans zijn van smalspoortreinen, vooral de spoorbedrijven "HSB", "Zillertalbahn" en "Rhätische Bahn" duiken met grote regelmaat op.
Ik spits me nu even toe op de liefhebbers van de "Zillertalbahn". Bij uw bezoek aan deze spoorlijn zult u vast stoomlocomotief 83-760 tegengekomen zijn. Het is een imposante D1 stoomlocomotief met twee-assige tender, eigendom van Club 760. Club 760 in Oostenrijk maakt zich sterk voor het behoud van 760 mm spoorbreedte smalspoortreinen.
Alhoewel deze locomotief ontworpen is in Oostenrijk, en gedeeltelijk daar gebouwd is, heeft deze stoomlocomotief eigenlijk nooit in Oostenrijk gereden. Locomotief 83-760 is van oorsprong JDŽ klasse 83, en deze locomotieven deden dienst op het smalspoornet dat zich uitstrekte rondom Sarajevo in Joegoslavië. Dat was toentertijd een onderdeel van de Oostenrijkse-Hongaarse dubbelmonarchie. Het Oostenrijkse leger dat daar de macht had kwam tot de conclusie dat het wegennet vreselijk slecht was, en zelfs gedeeltelijk gedurende het jaar onbruikbaar. Daartoe besloot men een smalspoornet aan te leggen tot aan de grens van het Ottomaanse Rijk (ongeveer de grens met Albanië, Montenegro).
De klasse 83 locomotieven zijn in meerdere opzichten bijzonder:
1) Het is over een lange periode gemaakt, van 1909 tot 1949.
2) Het is door een groot aantal locomotievenbouwers gemaakt in verschillende landen: Krauss, MÁVAG, O&K, Jung, Đuro Đaković.
3) Er zijn er iets minder dan 182 gebouwd (er zit een gat in de nummering, maar deze is niet meer exact bekend, de JDŽ beschikte in 1949 in ieder geval nog over 169 locomotieven). Daarmee behoort het tot één van de grootse series locomotieven in Europa, en ondanks dat het smalspoor is, heeft het als bijzonderheid dat het nooit in eigendom en/of geregistreerd is geweest bij de Deutsche Reichsbahn.
Er zijn er nog behoorlijk wat exemplaren bewaard gebleven, en ook bij Bosnische kolenmijnen hebben er een aantal exemplaren nog overleefd. De 83-760 rijdt nu bij de "Zillertalbahn", een ander werkend exemplaar rijdt op de "Šarganska Osmica": de 83-173.
De Šarganska Osmica spoorlijn
Zo, nu kom ik bij de Šarganska Osmica, de smalspoorlijn waar ik enorme fan van ben. En dat is lastig, omdat informatie over het smalspoornet in Joegoslavië schaars is. Dat heeft een aantal redenen:
1) Van oorsprong was het een militaire lijn.
2) Joegoslavië is achtereen betrokken geweest bij oorlogen, of werd zelf intern verdeeld door burgeroorlogen.
3) Toen het voor toeristen een beetje toegankelijk werd eind zestiger jaren, gold er een fotografie en filmverbod voor spoorwegen, en alles wat daarbij behoorde.
De Šarganska Osmica loopt van het dorpje Mokra Gora tot het stationnetje Šargan Vitasi, in 2010 is het verder verlengd naar Višegrad. Ooit was deze spoorlijn een onderdeel van de spoorlijn van Zagred naar Belgrado, maar in 1974 werd het gesloten en gedeeltelijk door een normaalspoorlijn vervangen. In 1999 besloot men het stukje over de Šargan pas te herbouwen, en dat werd voltooid in 2003.
Ja, u leest het goed: "over de Šargan pas", en dat betekend dat de treinen een groot hoogteverschil moeten overwinnen. Dat deed men bij het dorpje Šargan op een bijzondere manier. Eerst gebruikte men een zijdal om hoogte te winnen, daarna stak men het dal over om hoogte te winnen op de andere oever, en in de tegenovergestelde richting. Het laatste stukje van de klim is het meest spectaculair: er is een keertunnel in de vorm van een "8" gedeeltelijk door de berg heen gebouwd. "Osmica" betekend "8", en is voor de lokale bevolking een geluksgetal. Maar een kaartje maakt alles veel duidelijker:
De spectaculaire lijnvoering over de Šargan pas.
Een klasse 83 zwoegt omhoog over de Šarganska Osmica, genomen vanuit een trein die hoger over dezelfde spoorlijn rijdt.
Een stille wens
Als ik dan een stille wens mag uitspreken, ik hoop dat LGB ooit een model maakt van de 83-760, zowel in de uitvoering van de "Zillertalbahn" als ook in de oorspronkelijke uitvoering.
Het zou fijn zijn als dit onbekende smalspoornet eens in het zonnetje gezet zou worden.
informatie
Helaas niet zoveel, maar ik kan dit aanbevelen:
1) RioGrande-Videothek "Schmalspurdamps in Bosniens Gebirge" DVD 3013.
Te bestellen bij: VGB Verlagsgruppe Bahn GmbH
Am Fohlenhof 9a
D-82256 Fürstenfeldbruck
Deutschland
http://www.riogrande.de
Oude filmopnamen uit 1967 tot 1973, niet allemaal even legaal gemaakt, dus mopper niet te hard over de filmkwaliteit. Laatste stukje gaat over de Šargan pas.
2) Website over de Bosnische spoorwegen (Wikipedia / Duitstalig): http://de.wikipedia.org/wiki/Bosnische_Ostbahn
3) Website over de Sargan Pas in het Engels: http://www.zlatibor.rs/voz/english/index.htm
In de korte tijd dat ik het GrootSpoorForum bezoek, merk ik dat er onder de IIm liefhebbers veel fans zijn van smalspoortreinen, vooral de spoorbedrijven "HSB", "Zillertalbahn" en "Rhätische Bahn" duiken met grote regelmaat op.
Ik spits me nu even toe op de liefhebbers van de "Zillertalbahn". Bij uw bezoek aan deze spoorlijn zult u vast stoomlocomotief 83-760 tegengekomen zijn. Het is een imposante D1 stoomlocomotief met twee-assige tender, eigendom van Club 760. Club 760 in Oostenrijk maakt zich sterk voor het behoud van 760 mm spoorbreedte smalspoortreinen.
Alhoewel deze locomotief ontworpen is in Oostenrijk, en gedeeltelijk daar gebouwd is, heeft deze stoomlocomotief eigenlijk nooit in Oostenrijk gereden. Locomotief 83-760 is van oorsprong JDŽ klasse 83, en deze locomotieven deden dienst op het smalspoornet dat zich uitstrekte rondom Sarajevo in Joegoslavië. Dat was toentertijd een onderdeel van de Oostenrijkse-Hongaarse dubbelmonarchie. Het Oostenrijkse leger dat daar de macht had kwam tot de conclusie dat het wegennet vreselijk slecht was, en zelfs gedeeltelijk gedurende het jaar onbruikbaar. Daartoe besloot men een smalspoornet aan te leggen tot aan de grens van het Ottomaanse Rijk (ongeveer de grens met Albanië, Montenegro).
De klasse 83 locomotieven zijn in meerdere opzichten bijzonder:
1) Het is over een lange periode gemaakt, van 1909 tot 1949.
2) Het is door een groot aantal locomotievenbouwers gemaakt in verschillende landen: Krauss, MÁVAG, O&K, Jung, Đuro Đaković.
3) Er zijn er iets minder dan 182 gebouwd (er zit een gat in de nummering, maar deze is niet meer exact bekend, de JDŽ beschikte in 1949 in ieder geval nog over 169 locomotieven). Daarmee behoort het tot één van de grootse series locomotieven in Europa, en ondanks dat het smalspoor is, heeft het als bijzonderheid dat het nooit in eigendom en/of geregistreerd is geweest bij de Deutsche Reichsbahn.
Er zijn er nog behoorlijk wat exemplaren bewaard gebleven, en ook bij Bosnische kolenmijnen hebben er een aantal exemplaren nog overleefd. De 83-760 rijdt nu bij de "Zillertalbahn", een ander werkend exemplaar rijdt op de "Šarganska Osmica": de 83-173.
De Šarganska Osmica spoorlijn
Zo, nu kom ik bij de Šarganska Osmica, de smalspoorlijn waar ik enorme fan van ben. En dat is lastig, omdat informatie over het smalspoornet in Joegoslavië schaars is. Dat heeft een aantal redenen:
1) Van oorsprong was het een militaire lijn.
2) Joegoslavië is achtereen betrokken geweest bij oorlogen, of werd zelf intern verdeeld door burgeroorlogen.
3) Toen het voor toeristen een beetje toegankelijk werd eind zestiger jaren, gold er een fotografie en filmverbod voor spoorwegen, en alles wat daarbij behoorde.
De Šarganska Osmica loopt van het dorpje Mokra Gora tot het stationnetje Šargan Vitasi, in 2010 is het verder verlengd naar Višegrad. Ooit was deze spoorlijn een onderdeel van de spoorlijn van Zagred naar Belgrado, maar in 1974 werd het gesloten en gedeeltelijk door een normaalspoorlijn vervangen. In 1999 besloot men het stukje over de Šargan pas te herbouwen, en dat werd voltooid in 2003.
Ja, u leest het goed: "over de Šargan pas", en dat betekend dat de treinen een groot hoogteverschil moeten overwinnen. Dat deed men bij het dorpje Šargan op een bijzondere manier. Eerst gebruikte men een zijdal om hoogte te winnen, daarna stak men het dal over om hoogte te winnen op de andere oever, en in de tegenovergestelde richting. Het laatste stukje van de klim is het meest spectaculair: er is een keertunnel in de vorm van een "8" gedeeltelijk door de berg heen gebouwd. "Osmica" betekend "8", en is voor de lokale bevolking een geluksgetal. Maar een kaartje maakt alles veel duidelijker:
De spectaculaire lijnvoering over de Šargan pas.
Een klasse 83 zwoegt omhoog over de Šarganska Osmica, genomen vanuit een trein die hoger over dezelfde spoorlijn rijdt.
Een stille wens
Als ik dan een stille wens mag uitspreken, ik hoop dat LGB ooit een model maakt van de 83-760, zowel in de uitvoering van de "Zillertalbahn" als ook in de oorspronkelijke uitvoering.
Het zou fijn zijn als dit onbekende smalspoornet eens in het zonnetje gezet zou worden.
informatie
Helaas niet zoveel, maar ik kan dit aanbevelen:
1) RioGrande-Videothek "Schmalspurdamps in Bosniens Gebirge" DVD 3013.
Te bestellen bij: VGB Verlagsgruppe Bahn GmbH
Am Fohlenhof 9a
D-82256 Fürstenfeldbruck
Deutschland
http://www.riogrande.de
Oude filmopnamen uit 1967 tot 1973, niet allemaal even legaal gemaakt, dus mopper niet te hard over de filmkwaliteit. Laatste stukje gaat over de Šargan pas.
2) Website over de Bosnische spoorwegen (Wikipedia / Duitstalig): http://de.wikipedia.org/wiki/Bosnische_Ostbahn
3) Website over de Sargan Pas in het Engels: http://www.zlatibor.rs/voz/english/index.htm
